Er is nogal eens onduidelijkheid over het karaatgehalte van goud en wanneer iets echt goud wordt genoemd. In deze blog een uitleg over goud en andere edelmetalen.
Goud behoort tot de edelmetalen en is een dicht en zacht materiaal. 1 van de unieke eigenschappen is dat het niet corrodeert (roest) en altijd zijn kleur zal behouden. Het is een zeer schaars metaal wat zorgt voor een hoge prijs. Voor het gebruikt kan worden in sieraden moet het gezuiverd worden en gelegeerd (=gemengd) met andere metalen om de gewenste kleur en hardheid te krijgen. De verhouding tussen het deel puur goud en de andere metalen wordt aangegeven met de term karaatgehalte. In het Nederlands is het karaat met een “K”, in tegenstelling tot Carat (afkorting ct.) wat een gewichtsaanduiding is voor edelstenen zoals diamant. (Let op! In Engelstalige landen wordt voor zowel het metaalgehalte als de gewichtsaanduiding bij edelstenen Carat gebruikt)
Goudlegeringen: 24 karaats (Fijngoud/puur goud) 999/000 Het meest zuivere goud is 99,9% puur goud. Zeer zacht en donkergeel, niet geschikt voor sieraden.
22 karaats 916/000 (bevat 91,6% puur goud) door het hoge gehalte puur goud ook zeer zacht. Veelal gebruikt in Aziatische sieraden.
18 karaats 750/000 (bevat 75% puur goud) Door het gehalte van 75% goud iets donkerder geel dan het Nederlandse goud. Is populair in Zuidelijke landen (Italië, Spanje, Zuid-Amerika) en wordt veel gebruikt in exclusievere sieraden
14 karaats 585/000 (bevat 58,5% puur goud) In Nederland de meest gebruikte legering. Sterk en lichtgeel van kleur.
9 karaats 375/000 (bevat 37,5% puur goud) Mag officieel geen goud worden genoemd in Nederland. (zie hieronder) Echter in Duitsland, Engeland en Amerika een veel voorkomende legering voor sieraden.
8 karaats 333/000 (bevat 33,3% puur goud) idem als 9 karaats echter met 33,3 % goud De aanduiding 585/000 moet je lezen als “585 duizendste”. Dat wil zeggen dat van de 1000 delen in de legering er 585 delen puur goud zijn. 58,5% is puur goud en de rest is meestal koper, zilver en palladium. De verhouding van de niet gouden metalen wordt gebruikt om de kleur en de hardheid te bepalen. Simpel gezegd: zit er meer koper in wordt het roodgoud, zit er meer zilver en palladium in wordt het witgoud. Maar het aandeel puur (geel)goud blijft gelijk!
Daarom is er 14 karaats geelgoud, witgoud en roodgoud.
In Nederland is bij wet vastgelegd dat een gouden sieraad dat bij de juwelier verkocht wordt minimaal 14 karaats goud moet zijn. Als je een sieraad in een etalage ziet en er staat een bordje bij gouden ring dan moet het verplicht minimaal 14 karaats goud zijn. Zie het als een waarborg voor de consument. Een lager karaatgehalte ( 8 of 9 karaats) mag gewoon in Nederland verkocht worden, echter moet dat er specifiek bij vermeld staan! Bijvoorbeeld: 8 karaats gouden ring.
Geelgoud Zoals eerder genoemd zijn door de Nederlandse wetgeving lagere karaatgehaltes minder gangbaar. Dit is historisch zo gegroeid, maar in andere Europese landen speelt dit veel minder. In Engeland en Amerika is 8 en 9 karaats geelgoud heel normaal. De kleur is vaak iets intenser geel door een groter deel koper in de legering.
De koelere kleur van 14 karaats geelgoud wordt in de Noord-Europese landen meer gewaardeerd, terwijl de Zuid-Europeanen meer gecharmeerd zijn van de donkerder gele kleur van 18 karaats goud. Kwestie van smaak en gewoonte.
Witgoud Het gebruik van witgoud voor sieraden is een vrij recent verschijnsel. Vóór de Tweede Wereldoorlog was platina het meest gebruikt voor witte/zilverkleurige juwelen. De Amerikaanse regering confisqueerde tijdens WOII alle platina om er oorlogstuig mee te maken: batterijen, wapens, onderdelen van vliegtuigmotoren. Om het acute tekort aan platina op te vangen, zochten juweliers naar een alternatief. En dat werd dus witgoud. Om het gele goud witter te maken werd er vroeger gelegeerd met nikkel en zink. Door de verscherpte wetgeving rondom metaalallergie wordt in moderne legeringen geen nikkel meer gebruikt. Dit is vervangen door palladium. Door het gebruik van het witte metaal palladium in combinatie met zilver kan het gele goud witter gemaakt worden. Maar echt sprankelend wit wordt het nooit. Er zit altijd een gelige zweem in witgoud. Om een sieraad toch een heldere fel witte glans te geven worden witgouden sieraden vrijwel altijd gerhodineerd. Hierbij wordt het gelegeerde witgoud voorzien van een laagje rhodium. Rhodium (of Rodium, element Rh) is een metaal verwant aan platina en heeft ideale eigenschappen voor sieraden. Het is hard en krasbestendig, niet gevoelig voor zuren en corrosie en verkleurt niet door de huid. Rhodineren (of Rhoderen = voorzien van een laagje rhodium) wordt zowel bij witgouden als zilveren sieraden toegepast. Er wordt middels een elektrolytisch proces een dunne laag aangebracht op het sieraad. Deze laag is zeer dun, vaak minder dan 1 duizendste millimeter. Door de hardheid van het metaal is deze dikte voldoende om een sprankelende intens witte kleur te geven aan het sieraad. Gerhodineerde witgouden (of zilveren) sieraden behoeven wel meer onderhoud. Bij sieraden die veel in aanraking komen met andere oppervlaktes zoals ringen en armbanden zal uiteindelijk de rhodium laag slijten. Bij witgouden ringen zal daardoor de oorspronkelijke witgouden kleur tevoorschijn komen en dit zorgt voor een enigszins gelige gloed. En dan vraagt iedereen natuurlijk hoe lang gaat de laag mee? Dat is heel lastig te zeggen, het is sterk afhankelijk van de manier van dragen. Als we kijken naar witgouden trouwringen, een sieraad wat meestal dag en nacht gedragen wordt, hebben we de ervaring dat na 2-5 jaar een verkleuring zichtbaar KAN zijn. Meestal is deze kleur verandering zo minimaal dat weinig mensen het opvalt, als je na 5 jaar jouw gedragen ring naast een nieuwe ring legt zul je een tint verschil kunnen zien. En de ene persoon stoort zich er meer aan dan de ander. Het mooie van gouden sieraden is de duurzaamheid, en elk sieraad kan weer opnieuw voorzien worden van een nieuwe rhodium laag zodat het er weer uit ziet zoals op de dag dat je het kocht.
Let op! Als een gerhodineerd sieraad vermaakt en/of gerepareerd wordt moet het vrijwel altijd verhit worden. Dit zorgt ervoor de rhodium laag verdwijnt. Deze moet na reparatie weer opnieuw aangebracht worden waardoor reparaties aan witgouden sieraden over het algemeen kostbaarder zijn dan geelgouden sieraden. De prijs van opnieuw rhodineren is afhankelijk van het soort sieraad en het oppervlak, informeer in de winkel naar de mogelijkheden.
Roodgoud
Door te spelen met de verhouding tussen koper en zilver in een legering kan de kleur van het gele goud veranderen naar een “rodere” kleur. De gangbare benaming is roodgoud maar ook roségoud wordt veel gebruikt. Waarbij roségoud vaak iets lichter “rood” is dan roodgoud. Zie het als een tint meer richting de koper kleur.
Palladium
Palladium is een grijs-wit metaal met symbool Pd.
Het is een metaal uit de platinagroep en wordt o.a. gebruikt om geelgoud witter te maken. Daarnaast worden er tegenwoordig ook trouwringen van palladium gemaakt. In de legering Pd950 (95% puur palladium) en Pd500 (50% puur palladium).
Palladium lijkt in zijn zuiverste vorm veel op platina, helder wit. En in de Pd500 legering is het een grijzer metaal meer richting de kleur van titanium.
Palladium wordt in tegenstelling tot witgoud niet gerhodineerd en blijft dus levenslang zijn kleur behouden.
Platina Platina is een metaal met een lichtgrijze-witte kleur met symbool Pt. Het heeft een hele hoge dichtheid en is goed bestand tegen corrosie. Door deze eigenschappen zeer geschikt voor sieraden. Van alle edelmetalen is platina het meest zeldzaam waardoor de prijs hoger is dan goud. Tevens is platina door zijn dichtheid beduidend zwaarder dan goud. Platina wordt in tegenstelling tot witgoud niet gerhodineerd en blijft dus levenslang zijn kleur behouden.
Sinds kort heeft onze Oostenrijkse trouwringen leverancier Collection Ruesch een nieuwe legering op de markt gebracht Pt600. Een legering met 60% platina. Het is een fractie donkerder dan gerhodineerd witgoud maar veel prijs gunstiger. Een heel mooi alternatief voor gerhodineerde witgouden ringen omdat de Pt600 legering zijn kleur levenslang behoud.
Titanium Titanium (ook wel Titaan) is een metaal met symbool Ti. Omdat het metaal sterk, licht en erg corrosiebestendig is, en bovendien bestand tegen extreme temperatuurschommelingen, worden titanium legeringen veel toegepast bij de constructie van vliegtuigen en raketten.
Daarnaast wordt titanium ook voor sieraden gebruikt. Voornamelijk omdat het sterk, anti-allergeen en goed bewerkbaar is. Titanium wordt meestal in een matte variant gebruikt waardoor het zijn specifieke grijze kleur krijgt.
Let op! Titanium kan moeilijk gerepareerd worden, solderen is bijvoorbeeld niet mogelijk. Meestal moeten er mechanische verbinden gemaakt worden. Een titanium ring kan niet groter of kleiner gemaakt worden. Onze leverancier van titanium ringen, Collection Ruesch, heeft een omruilgarantie in het geval de maat van een ring aangepast moet worden. Hier zijn wel kosten aan verbonden, informeer in de winkel naar de mogelijkheden.
Enkele voorbeelden van kleuren trouwringen van onze trouwringen leverancier Alliance:
